ਨਸ਼ਾ ਮੁਕਤੀ ਵਿੱਚ ਯੋਗ ਅਤੇ ਧਿਆਨ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ

ਨਸ਼ੇ ਦੀ ਲਤ ਸਿਰਫ਼ ਸਰੀਰਕ ਆਦਤ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਇਹ ਮਨ, ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਅਤੇ ਆਤਮਿਕ ਸਤਰ ਉੱਤੇ ਵੀ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪਾਂਦੀ ਹੈ। ਮਾਦਕ ਪਦਾਰਥ (ਦਰੂ, ਗਾਂਜਾ, ਹੇਰੋਇਨ, ਸਿਗਰਟ, ਟੋਬੈਕੋ ਆਦਿ) ਦਿਮਾਗ ਦੀ ਕਾਰਯਸ਼ੀਲਤਾ ਨੂੰ ਬਦਲ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਜਦੋਂ ਕੋਈ ਵਿਅਕਤੀ ਨਸ਼ੇ ਦੀ ਆਦਤ ਵਿੱਚ ਫਸ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਸਦੇ ਵਿਚਾਰ, ਵਿਹਾਰ, ਫੈਸਲੇ ਲੈਣ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਅਤੇ ਜੀਵਨ ਦੀ ਦਿਸਾ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

ਨਸ਼ਾ ਮੁਕਤੀ ਕੇਂਦਰਾਂ ਦਾ ਮੁੱਖ ਲਕਸ਼ ਇਹ ਨਹੀਂ ਕਿ ਸਿਰਫ਼ ਨਸ਼ਾ ਛੁਡਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇ, ਬਲਕਿ ਵਿਅਕਤੀ ਦੇ ਮਨ, ਸਰੀਰ ਅਤੇ ਦਿਲ ਨੂੰ ਦੁਬਾਰਾ ਸੰਤੁਲਿਤ ਅਤੇ ਮਜ਼ਬੂਤ ਬਣਾਇਆ ਜਾਵੇ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਯੋਗ (Yoga) ਅਤੇ ਧਿਆਨ (Meditation) ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਅਤੇ ਕੁਦਰਤੀ ਥੈਰੇਪੀ ਵਜੋਂ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।

ਯੋਗ ਅਤੇ ਧਿਆਨ ਨਸ਼ੇ ਦੇ ਖ਼ਿਲਾਫ਼ ਕਿਵੇਂ ਕਾਮ ਕਰਦੇ ਹਨ?

1. ਦਿਮਾਗ ਨੂੰ ਸ਼ਾਂਤ ਕਰਦੇ ਹਨ

ਨਸ਼ਾ ਦਿਮਾਗ ਵਿੱਚ ਡੋਪਾਮਾਈਨ ਦੀ ਅਸੰਤੁਲਿਤ ਉਤਪਤੀ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਯੋਗ ਅਤੇ ਧਿਆਨ ਇਸ ਰਸਾਇਣਿਕ ਸੰਤੁਲਨ ਨੂੰ ਕੁਦਰਤੀ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਨਾਰਮਲ ਕਰਦੇ ਹਨ।

2. ਤਣਾਅ ਘਟਾਉਂਦੇ ਹਨ

ਕਈ ਲੋਕ ਤਣਾਅ, ਡਿਪ੍ਰੈਸ਼ਨ ਅਤੇ ਚਿੰਤਾ ਤੋਂ ਛੁਟਕਾਰਾ ਲੈਣ ਲਈ ਨਸ਼ਾ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਧਿਆਨ ਮਨ ਨੂੰ ਅੰਦਰੋਂ ਸਥਿਰ ਅਤੇ ਸ਼ਾਂਤ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ।

3. ਸਰੀਰ ਦੀ Energy ਮੁੜ ਵਾਪਸ ਲਿਆਉਂਦੇ ਹਨ

ਨਸ਼ਾ ਸਰੀਰ ਦੀ ਤਾਕਤ ਅਤੇ ਰੋਗ-ਰੋਧਕ ਤੰਤ੍ਰ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਕਮਜ਼ੋਰ ਕਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਯੋਗਾਸਨ ਰਕਤ-ਸੰਚਾਰ, ਸਾਹ ਲੈਣ ਦੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਅਤੇ ਮਾਸਪੇਸ਼ੀਆਂ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਦੇ ਹਨ।

4. ਮਨੋਬਲ ਵਧਾਉਂਦੇ ਹਨ

ਲਤ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਨਿਕਲਣਾ ਸਿਰਫ਼ ਸਰੀਰ ਦਾ ਨਹੀਂ, ਮਨ ਦਾ ਵੀ ਜੰਗ ਹੈ। ਯੋਗ ਅਤੇ ਧਿਆਨ ਮਨੋਬਲ ਅਤੇ ਆਤਮ-ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਵਧਾਉਂਦੇ ਹਨ।

5. ਨਕਾਰਾਤਮਕ ਵਿਚਾਰ ਘਟਾਉਂਦੇ ਹਨ

ਧਿਆਨ ਵਿਚਾਰਾਂ ਨੂੰ ਸੰਤੁਲਿਤ ਅਤੇ ਪਵਿੱਤਰ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਵਿਅਕਤੀ ਦੁਬਾਰਾ ਗਲਤ ਰਾਹ ‘ਤੇ ਜਾਣ ਤੋਂ ਬੱਚ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਨਸ਼ਾ ਮੁਕਤੀ ਕੇਂਦਰਾਂ ਵਿੱਚ ਜੋਖਮ-ਰਹਿਤ ਕੁਦਰਤੀ ਥੈਰੇਪੀ

ਕਈ ਥੈਰੇਪੀਜ਼ ਦਵਾਈਆਂ ‘ਤੇ ਅਧਾਰਿਤ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ, ਜਦੋਂਕਿ ਯੋਗ ਅਤੇ ਧਿਆਨ 100% ਕੁਦਰਤੀ ਅਤੇ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਹਨ। ਇਹਨਾਂ ਦਾ ਕੋਈ ਸਾਈਡ ਇਫੈਕਟ ਨਹੀਂ।

ਨਸ਼ਾ ਮੁਕਤੀ ਕੇਂਦਰਾਂ ਵਿੱਚ ਵਰਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਮੁੱਖ ਯੋਗਾਸਨ

1. ਤਾਡਾਸਨ – ਸਰੀਰ ਦੀ ਪੋਸ਼ਚਰ ਠੀਕ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਮਨ ਸ਼ਾਂਤ ਕਰਦਾ ਹੈ।
2. ਭੁਜੰਗਾਸਨ – ਮਣਕਾਂ ਅਤੇ ਛਾਤੀ ਦੀਆਂ ਮਾਸਪੇਸ਼ੀਆਂ ਨੂੰ ਖੋਲ੍ਹਦਾ ਹੈ।
3. ਅਨੁਲੋਮ-ਵਿਲੋਮ ਪ੍ਰਾਣਾਯਾਮ – ਸਾਹ ਲੈਣ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਨੂੰ ਸੰਤੁਲਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ।
4. ਕਪਾਲਭਾਤੀ – ਦਿਮਾਗ ਅਤੇ ਨਰਵਸ ਸਿਸਟਮ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ।
5. ਸ਼ਵਾਸਨ – ਪੂਰੇ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਡੂੰਘੀ ਸ਼ਾਂਤੀ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।

ਧਿਆਨ ਦੇ ਰੂਪ ਜੋ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ

1. ਮਾਈਂਡਫੁਲਨੇਸ ਧਿਆਨ: ਹਰ ਵਿਚਾਰ ਨੂੰ ਬਿਨਾਂ ਜਜ਼ਬੇ ਦੇ ਦੇਖਣਾ ਸਿਖਾਉਂਦਾ ਹੈ।
2. ਮੰਤਰ ਧਿਆਨ: “ਓਮ” ਜਾਂ ਹੋਰ ਪਵਿੱਤਰ ਉਚਾਰਣ ਨਾਲ ਮਨ ਨੂੰ ਸਥਿਰ ਕਰਦਾ ਹੈ।
3. ਗਾਈਡਿਡ ਮੇਡੀਟੇਸ਼ਨ: ਟ੍ਰੇਨਰ ਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਨਾਲ ਮਨ ਨੂੰ ਡੂੰਘੀ ਸ਼ਾਂਤੀ ਵਿੱਚ ਲੈ ਜਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਯੋਗ ਅਤੇ ਧਿਆਨ ਨਸ਼ੇ ਤੋਂ ਛੁਟਕਾਰਾ ਦਿਵਾਉਣ ਵਿੱਚ ਕਿਵੇਂ ਲੰਬਾ ਸਾਥ ਦਿੰਦੇ ਹਨ?

• ਰੀਲੈਪਸ ਰੋਕਦੇ ਹਨ (ਦੁਬਾਰਾ ਨਸ਼ਾ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਚਾਉਂਦੇ ਹਨ)
• ਆਤਮ-ਨਿਯੰਤਰਣ ਵਧਾਉਂਦੇ ਹਨ
• ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਉਤਸਾਹ ਅਤੇ ਮਕਸਦ ਮੁੜ ਜਗਾਉਂਦੇ ਹਨ
• ਰੁਟੀਨ ਨੂੰ ਸੰਤੁਲਿਤ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ

ਕੇਸ ਸਟڊي: ਯੋਗ ਨੇ ਕਿਵੇਂ ਬਦਲ ਦਿੱਤੀ ਇੱਕ ਨੌਜਵਾਨ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ

ਇੱਕ 22 ਸਾਲ ਦਾ ਨੌਜਵਾਨ 2 ਸਾਲ ਤੱਕ ਨਸ਼ੇ ਦੀ ਗੰਭੀਰ ਲਤ ਵਿੱਚ ਸੀ। ਨਸ਼ਾ ਮੁਕਤੀ ਕੇਂਦਰ ਵਿੱਚ ਉਸਨੂੰ ਦਵਾਈ ਦੀ ਥਾਂ ਯੋਗ + ਧਿਆਨ + ਗਰੁੱਪ ਕਾਊਂਸਲਿੰਗ ਦਿੱਤੀ ਗਈ।
ਸਿਰਫ਼ 45 ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ:

• ਚਿੜਚਿੜਾਪਨ ਘਟਿਆ
• ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਸੰਤੁਲਿਤ ਹੋਈਆਂ
• ਭੁੱਖ ਅਤੇ ਨੀਂਦ ਨਾਰਮਲ ਹੋਈ
• ਉਸਦਾ ਜੀਵਨ ਪ੍ਰਤੀ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਬਦਲ ਗਿਆ

ਨਤੀਜਾ

ਯੋਗ ਅਤੇ ਧਿਆਨ ਸਿਰਫ਼ ਸਿਹਤ ਲਈ ਨਹੀਂ, ਨਸ਼ੇ ਤੋਂ ਮੁਕਤੀ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਕੁਦਰਤੀ ਥੈਰੇਪੀ ਹਨ। ਇਹ ਮਨ ਨੂੰ ਸ਼ਾਂਤ, ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਤੰਦਰੁਸਤ ਅਤੇ ਆਤਮਾ ਨੂੰ ਸਬਲ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ ਹਰ ਨਸ਼ਾ ਮੁਕਤੀ ਕੇਂਦਰ ਵਿੱਚ ਇਹਨਾਂ ਦਾ ਨਿਯਮਤ ਸਮਾਵੇਸ਼ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ।